30 sierpnia, podczas finałowej gali w gdyńskim Teatrze Muzycznym, ogłoszono nazwiska czworga Laureatów i Laureatek 19. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA. Literackie Kostki trafiły do rąk eseistki Marty Baron-Milian, poety Wojciecha Kopcia, prozaika Grzegorza Bogdała i tłumaczki Iwony Zimnickiej.
Kapituła Nagrody Literackiej GDYNIA przyznaje laury najlepszym książkom napisanym przez żyjących polskich autorów i autorki oraz wydanych w roku poprzedzających rozdanie w czterech kategoriach: esej, poezja, proza oraz przekład na język polski. W każdej z kategorii do Nagrody nominowanych jest 5 pozycji.
W 2024 roku Nagrodę w kategorii esej otrzymała Marta Baron-Milian za książkę Neofuturzy i futuryści. Kryptohistorie polskiej awangardy wydaną przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej oraz Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ta arcyliteracka książka jest jednocześnie pracą naukową – rozprawą habilitacyjną autorki, literaturoznawczyni i kulturoznawczyni pracującej na co dzień w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego. Jej tematem są początki polskiej awangardy literackiej i futuryzmu, reinterpretowane przez pryzmat trzech głównych bohaterów monografii: Jerzego Jankowskiego, Anatola Sterna i Aleksandra Wata.
Laureatem Nagrody w kategorii poezja został Wojciech Kopeć za książkę poetycką jest taki konik, opublikowaną przez Wydawnictwo papierwdole, (Wrocław–Kraków–Tennessee 2023). Kapituła Nagrody doceniła zbiór za „szaloną jazdę, galopadę przez tradycje, rejestry, nawiązania i krajobrazy, do aktywnego rozmontowywania przyciasnej tożsamości przez nieustanne porzucanie jej w biegu”. Autor – poeta, redaktor i krytyk – dotychczas wydał trzy tomy poetyckie, publikował też swoją twórczość w wielu czasopismach literackich.
Nagroda w kategorii proza powędrowała do Grzegorza Bogdała za zbiór opowiadań Idzie tu wielki chłopak (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec). To druga nominacja do gdyńskiej Nagrody dla autora, tym razem zakończona wygraną. Wyróżnienie przyznane zostało „za olśniewająco nienarcystyczną kontemplację nad męskością w różnych fazach życia bohaterów. Za tom opowieści z życia wziętych, gdzie mało co ważnego się dzieje. I właśnie ta nieważność, nieważkość wszystkiego zalewa lepkim klajstrem niepowtarzalne żywoty bohaterów”. Książka nominowana została wcześniej również do Paszportów Polityki, Nagrody Literackiej m.st. Warszawy oraz Odkryć Empiku.
W ostatniej z kategorii – przekładzie na język polski – triumfuje w tym roku Iwona Zimnicka za tłumaczenie z języka norweskiego prozy ubiegłorocznego noblisty Jona Fossego Drugie imię(Wydawnictwo ArtRage). Nagroda przyznana została „książce skrajnie surowej, dojmującej, pełnej ubóstwa czy po prostu biedy. Książce pytającej o sprawy fundamentalne: grzech, piękno i ludzki los. Książce, która jest wielką i zarazem małą podróżą – geograficzną i egzystencjalną. Książce, którą cytować moglibyśmy bez przerwy”. Tłumaczka, zdobywczyni wielu nagród i wyróżnień za swoją pracę translatorską w języku norweskim i duńskim, była już wcześniej nominowana do Nagrody Literackiej GDYNIA – w 2022 roku, za przekład Trylogii kopenhaskiej Tove Ditlevsen.
Do 19. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA zgłoszono rekordową liczbę ponad 700 książek. Nagroda jest jedynym wyróżnieniem w kraju przyznawanym twórcom i twórczyniom literatury w czterech oddzielnych kategoriach gatunkowych, na równi traktując też pracę tłumacką. Od 2024 roku funkcję przewodniczącej Kapituły Nagrody po raz pierwszy sprawuje dr hab. Dorota Kozicka, która zastąpiła na tym stanowisku prof. dr hab. Jerzego Jarniewicza. Nagrody pieniężne w wysokości 50 000 zł oraz pamiątkowe statuetki finansowane są przez Prezydenta Miasta Gdyni.
