Pamięć o tych, którzy oddali życie za ojczyznę, stanowi istotny element dziedzictwa kulturowego każdego narodu. Gdynia, jako miasto z silnie zakorzenioną tradycją niepodległościową i morską, od lat pielęgnuje miejsca pamięci narodowej. Od 2025 roku Wydział Kultury Urzędu Miasta Gdyni objął bezpośrednią opieką cmentarze i kwatery wojenne, które upamiętniają bohaterów walk o wolność Polski oraz ofiary reżimów totalitarnych.
Nasza troska obejmuje:
- Cmentarz Obrońców Wybrzeża przy ulicy Legionów – miejsce szczególnie symboliczne dla historii Gdyni i całego Wybrzeża. Spoczywają tu żołnierze polegli we wrześniu 1939 roku, którzy bronili miasta przed niemiecką inwazją. To również przestrzeń regularnych uroczystości patriotycznych, które odbywają się w dniach: 13 kwietnia, 8 maja, 1 września, 1 listopada i 11 listopada.
- Kwatery ofiar terroru zlokalizowane na:
- Cmentarzu Komunalnym przy ul. Witomińskiej,
- Cmentarzu parafialnym w Gdyni-Oksywiu,
- Cmentarzu parafialnym w Gdyni-Obłużu.
- Kwaterę Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu – miejsce szczególne, będące jednym z najważniejszych punktów pamięci narodowej w regionie.
To właśnie na Oksywiu spoczywa admirał floty Józef Unrug – dowódca polskiej Floty i Obrony Wybrzeża z 1939 roku, a także jego żona oraz osiemnastu podkomendnych. Wśród pochowanych oficerów znajdują się także ofiary stalinowskich represji: kontradmirał Stanisław Mieszkowski, kontradmirał Jerzy Staniewicz i komandor Zbigniew Przybyszewski – zamordowani przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w latach powojennych.
Po ponad sześćdziesięciu latach od śmierci oraz dekadach zapomnienia, doczekali się oni godnego pochówku. Ich symboliczny powrót do kraju, możliwy dzięki staraniom wielu osób i instytucji, był również spełnieniem testamentu admirała Unruga, który – jako jeden z nielicznych – nie zapomniał o losie swoich podwładnych. W swojej ostatniej woli upomniał się o ich rehabilitację i uhonorowanie.
Dziś Kwatera Pamięci na Oksywiu jest nie tylko miejscem pochówku bohaterów, ale także świadectwem wspólnotowej odpowiedzialności za pamięć historyczną i moralnego obowiązku wobec tych, którzy walczyli i cierpieli w imię wolności.
Pielęgnowanie tych miejsc to nie tylko kwestia administracyjna – to wyraz szacunku, edukacji obywatelskiej i trwania przy wartościach, które są fundamentem współczesnego społeczeństwa. Poprzez działania konserwatorskie, utrzymanie porządku i organizację wydarzeń rocznicowych, Wydział Kultury miasta Gdyni wspiera zachowanie pamięci historycznej w żywej i godnej formie.
