„,Robotniczki – gdyńskie herstorie” to niemiecko-polski, dokumentalny projekt teatralny autorstwa reżyserek Juliane Lenssen i Idy Bocian. Przedsięwzięcie portretuje życie, doświadczenia i pracę kobiet, które wykonują lub wykonywały zawody, które często stereotypowo uważa się za „męskie”. Obie artystki przeprowadziły w obu krajach kwerendę źródeł historycznych oraz wywiady z kobietami pracującymi w portach i stoczniach w Gdyni, w Bremerhaven oraz na terenie powiatu Cuxhaven. Na podstawie tego materiału faktograficznego powstał scenariusz teatralny, który zostanie dwukrotnie wystawiony jako czytanie performatywne: w grudniu 2025 w Gdyni, natomiast w marcu 2026 roku w Dolnej Saksonii w Niemczech. Zwieńczeniem projektu będzie realizacja pełnego przedstawienia teatralnego site-specific w sierpniu 2026 roku w Gdyni.
Współpraca:
Projekt „,Robotniczki – gdyńskie herstorie” to szósta współpraca Lenssen i Bocian, które realizują wspólne projekty w różnych konfiguracjach od 1999 roku.
Lenssen studiowała w latach 1988/89 w Białymstoku reżyserię teatru lalek, a w 1990 roku uzyskała dyplom w tej dziedzinie w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie. Bocian odbyła w 1999 roku dwumiesięczny staż w manufraktur theater w ramach realizacji projektu „Deutschenmädchen/ Franzosenliebchen”. W 2001 roku Bocian i Lenssen zrealizowały swój pierwszy wspólny projekt teatralny – polsko-niemiecką koprodukcję „Medea./.Wanda”. Bocian jest absolwentką Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, Wydziału Wiedzy o Teatrze. W 1999 roku ukończyła roczny Mastere Specialisé Européen en Management des Entreprises Culturelles w Dijon, we Francji. W 2016 roku Lenssen i Bocian ponownie współpracowały przy realizacji projektu inspirowanego historią Gdyni, tworzonego przez Das Letzte Kleinod (którego współzałożycielką jest Lenssen) i Teatr Gdynia Główna (którego Bocian była wówczas dyrektorką), pod tytułem „Ucieczka/Flucht”. W 2024 i 2025 ponownie spotkały się przy realizacji projektów Das Letzte Kleinod i zdecydowały się podjąć kolejną współpracę artystyczną.
Obie artystki łączą w swojej pracy teatr dokumentalny z tekstami literackimi i są zainteresowane ukazywaniem głosów, perspektyw i doświadczeń kobiet. Ponadto mają doświadczenie w realizacji spektakli w nietypowych miejscach, na otwartej przestrzeni oraz w opuszczonych budynkach i obiektach przemysłowych. Niniejsza koncepcja jest więc rezultatem wspólnych twórczych poszukiwań obu artystek oraz dążenia do dalszego rozwoju własnych potencjałów kreatywnych w ramach międzynarodowej współpracy artystycznej.
„,Robotniczki – gdyńskie herstorie”
czytanie performatywne
Przecierały szlaki. Czasem musiały rzucić „mięsem”, czasem postawić się, pokazać, że są równie „twarde” jak mężczyźni. Zawsze – musiały udowadniać swoją wartość, profesjonalizm, umiejętności i wiedzę. Zarobić na szacunek.
Pracowniczki gdyńskich stoczni i portu.
Podczas czytania performatywnego oddamy im głos. Poznamy ich historię i perspektywę. Emocje i refleksje. Radości i wyzwania.
„,To była rozmowa, to musiało być między
2006 a 2008 rokiem,
z przyjacielem, który opowiadał coś o pracy,
a ja powiedziałam:
„,No wiesz, prowadzić samochód
i mocować auta, to też potrafię.
Mogłabym się przecież zgłosić.”
A on odpowiedział dość stanowczo:
„,Nie, nawet nie próbuj, oni nie przyjmują kobiet.”
I wtedy już tego nie drążyłam,
po prostu uznałam:
„,No dobrze, nie przyjmują kobiet.”
Czytanie performatywne powstało na podstawie wywiadów z mieszkankami Gdyni oraz zostało uzupełnione głosami kobiet z niemieckiego powiatu Cuxhaven i Bremerhaven, a także materiałami historycznymi ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni, archiwów prywatnych i projektu Metropolitanka z Gdańska.
Bohaterki czytania wchodzą ze sobą w dialog i spotykają się na scenie, mimo że w ,„prawdziwym życiu” nie miały nigdy takiej okazji. Dzięki tej konfrontacji możemy spojrzeć na ich opowieści z nowych perspektyw i spróbować uchwycić to, co jest dla nich wspólne, uniwersalne, a co stanowi o odrębności każdego z tych doświadczeń.
Scenariusz i reżyseria: Ida Bocian i Juliane Lenssen
Występują: Anna Bochnak, Angelika Buza, Małgorzata Polakowska
Obsługa techniczna: Tymon Bocian
Projekt graficzny: Misha Lesner
Prezentacje czytania performatywnego odbędą się w:
Niezależny Dom Kultury
Ul. Morska 34, Gdynia
12 grudnia 2025, g. 19:00
13 grudnia 2025, g. 19:00 (prezentacja z tłumaczeniem na Polski Język Migowy)
Wstęp: 30 zł
Bilety do nabycia na: https://ndkm34.pl/sklep/
Projekt realizowany przez Stowarzyszenie Teatru Planeta M, współfinansowany ze środków Miasta Gdyni
